Χωρίς κανόνες, χωρίς απαγορεύσεις· μόνο με σεβασμό προς την ανάγκη και την απόλαυση. Αυτό είναι το hara hachi bu – μια απλή πράξη μέτρου στο πιάτο, που μπορεί να γίνει στάση ζωής.
Η ιαπωνική πρακτική του hara hachi bu, δηλαδή «φάε μέχρι να χορτάσεις κατά 80%», αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα του πώς η παραδοσιακή σοφία μπορεί να συναντήσει τις σύγχρονες ανησυχίες για την υγεία, τη διατροφή και τη μακροζωία.
Προερχόμενη από τις διδασκαλίες του Κομφουκιανισμού, αυτή η αρχή της μετριοπάθειας στη διατροφή δεν βασίζεται στην ιδέα της στέρησης, αλλά στην καλλιέργεια της επίγνωσης: να γνωρίζουμε τι τρώμε, πώς τρώμε, και κυρίως, πότε το σώμα μας μας λέει πως έχει αρκετό φαγητό μέσα του.
Τρόπος ζωής και πολιτισμικός αυτοματισμός
Η φιλοσοφία αυτή εφαρμόζεται εδώ και αιώνες στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, μια περιοχή που ανήκει στις λεγόμενες «μπλε ζώνες» του κόσμου – δηλαδή περιοχές με μεγάλο ποσοστό κατοίκων που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής, συχνά με καλή υγεία και αυτονομία. Εκεί, το hara hachi bu δεν είναι δίαιτα ούτε καν συνειδητή προσπάθεια· είναι τρόπος ζωής, ένας πολιτισμικός αυτοματισμός που, μέσα από γενιές, έχει μάθει τους ανθρώπους να σταματούν πριν περάσουν το όριο του κορεσμού.
Να επανασυνδεθούμε με τα σήματα του σώματός μας
Στη Δύση, όπου οι ρυθμοί της καθημερινότητας, το άγχος, η υπερπληροφόρηση και η αφθονία τροφής συχνά οδηγούν σε κατανάλωση χωρίς επίγνωση, η πρακτική αυτή φαίνεται σχεδόν επαναστατική. Κι όμως, οι θεμελιώδεις αρχές του hara hachi bu συνδέονται άμεσα με σύγχρονες ψυχολογικές και διατροφικές προσεγγίσεις, όπως η ενσυνείδητη και η διαισθητική διατροφή (mindful και intuitive eating).
Αυτές οι μέθοδοι προτείνουν όχι να ελέγξουμε το φαγητό μας με κανόνες, αλλά να επανασυνδεθούμε με τα σήματα του σώματός μας: να φάμε όταν πεινάμε, να σταματήσουμε όταν νιώσουμε ικανοποίηση, να μη χρησιμοποιούμε την τροφή ως λύση για το άγχος ή τη βαρεμάρα.
Οι λίγες διαθέσιμες μελέτες για την πρακτική αυτή δεν απομονώνουν τον «κανόνα του 80%» από το συνολικό διατροφικό πλαίσιο των κατοίκων των περιοχών που τον εφαρμόζουν. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα δείχνουν πως το hara hachi bu συμβάλλει στη μείωση της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων και αποτελεί σύμμαχο ενάντια στην αύξηση βάρους και τον υψηλό δείκτη μάζας σώματος (BMI).
Επιπλέον, παρατηρείται πως οι άνδρες που εφαρμόζουν αυτή την πρακτική συνήθως καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά και λιγότερα επεξεργασμένα δημητριακά, επιλογές που συνδέονται με μείωση καρδιομεταβολικών κινδύνων.
Προερχόμενη από τις διδασκαλίες του Κομφουκιανισμού, αυτή η αρχή της μετριοπάθειας στη διατροφή δεν βασίζεται στην ιδέα της στέρησης, αλλά στην καλλιέργεια της επίγνωσης / SHUTTERSTOCK
Η σχέση με το φαγητό
Κι όμως, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο δεν είναι απαραίτητα η διατροφική αξία, αλλά η σχέση με το φαγητό. Το hara hachi bu δεν επιβάλλει κανόνες ή απαγορεύσεις· μας διδάσκει να τρώμε με ευγνωμοσύνη και προσοχή. Σε έναν κόσμο όπου το 70% των ανθρώπων χρησιμοποιούν κινητό ή τάμπλετ την ώρα του φαγητού, με αποτέλεσμα να τρώνε περισσότερο και λιγότερο υγιεινά, η επιστροφή στη βιωματική σιωπή του πιάτου μοιάζει με μια υπενθύμιση του τι σημαίνει να «τρέφω» το σώμα μου αντί να το «γεμίζω».
Αυτή η χαμένη σύνδεση με την τροφή είναι κάτι που πολλοί επαγγελματίες υγείας παρατηρούν όλο και πιο συχνά. «Το φαγητό έχει γίνει εμμονή, αλλά όχι χαρά», σημειώνει η διατροφολόγος Aisling Pigott. Μιλάμε συνεχώς για δίαιτες, θερμίδες, «καλά» ή «κακά» φαγητά, ανεβάζουμε φωτογραφίες, αλλά ξεχνάμε να απολαύσουμε το ίδιο το φαγητό. Μήπως, λοιπόν, η μετατόπιση από το τρώω στο γευματίζω είναι το κλειδί μιας βαθύτερης ισορροπίας;
Το hara hachi bu προσφέρει πρακτικές που μοιάζουν απλές, αλλά μπορούν να μεταμορφώσουν τη σχέση μας με τη διατροφή: να τρώμε χωρίς οθόνες, να μασάμε αργά, να αναγνωρίζουμε τα διαφορετικά είδη πείνας (σωματική, συναισθηματική, συνήθεια), να επιδιώκουμε την άνετη πληρότητα και όχι τη δυσάρεστη υπερκατανάλωση. Να τρώμε με παρέα, να μοιραζόμαστε το γεύμα, να χτίζουμε δεσμούς· όχι μόνο μεταξύ τροφής και σώματος, αλλά και μεταξύ ανθρώπων.
Δεν είναι κατάλληλη για όλους
Ωστόσο, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως η εφαρμογή αυτής της φιλοσοφίας δεν είναι κατάλληλη για όλους. Παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς ή αθλητές μπορεί να χρειάζονται περισσότερη ενέργεια ή μια προσαρμοσμένη διατροφική αναλογία.
Επίσης, αν κάποιος εξετάσει το hara hachi bu μόνο ως εργαλείο απώλειας βάρους, κινδυνεύει να ανατρέψει τον ίδιο του τον σκοπό: όταν η επίγνωση μετατραπεί σε αυστηρό περιορισμό, τότε μπορεί να ενεργοποιηθούν φαύλοι κύκλοι στέρησης, υπερφαγίας και ενοχής.
Η ουσία του hara hachi bu βρίσκεται ακριβώς σε εκείνο το σημείο ισορροπίας, όπου η διατροφή γίνεται άσκηση ευγένειας προς τον εαυτό. Μια υπενθύμιση ότι το σώμα ξέρει, όταν το αφήσουμε να ακούσει τον εαυτό του. Γι’ αυτό και αυτή η πρακτική, αν και συχνά απλοποιείται ως κανόνας «φάε λιγότερο», στην πραγματικότητα αφορά το πώς και το γιατί τρώμε, όχι μόνο το πόσο.
iefimerida.gr
