Γ. Χατζημάρκος (περιφερειάρχης Ν. Αιγαίου): Πάνω και φέτος ο τουρισμός
Με βάση τα μηνύματα που έχουμε για το 2025, το δυναμικό ξεκίνημα της σεζόν και τις προκρατήσεις, ένα νέο ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό δείχνει να παίρνει τη θέση του, αναφέρει σε συνέντευξή του στο Capital.gr ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας Γιώργος Χατζημάρκος. Μιλά για τον υπερτουρισμό, το κρίσιμο στοίχημα των εσόδων, τις υποδομές και τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης.
Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιμπίνη
– Η προηγούμενη χρονιά έφερε ένα νέο ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό, τόσο στα έσοδα, όσο και στις αφίξεις από το εξωτερικό. Πως εκτιμάτε πως θα εξελιχθεί η φετινή σεζόν με βάση στα στοιχεία από την πορεία της τουριστικής ζήτησης και των προκρατήσεων;
Πράγματι, η προηγούμενη χρονιά έφερε ένα ακόμα νέο ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό και για τον τουρισμό του Νοτίου Αιγαίου, που τα τελευταία συναπτά έτη αναδεικνύεται ως ο πολυτιμότερος παίκτης σε αυτόν τον εθνικό “αγώνα”. Και αν για τη χώρα, ο τουρισμός αποτελεί τον κορυφαίο τομέα απασχόλησης, πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, υπεύθυνο για το ένα τέταρτο του ΑΕΠ αλλά και μία από τις πιο σταθερά αναπτυσσόμενες δραστηριότητες στην παγκόσμια οικονομία από το 1950 και μετά, για τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου ο τουρισμός είναι υπεύθυνος, άμεσα ή έμμεσα, για το 97,1% του τοπικού ΑΕΠ!
Γι’ αυτό, κάθε ρεκόρ στον τουρισμό δεν είναι απλώς ένας δείκτης. Είναι θέσεις εργασίας και εισόδημα για τους εργαζόμενους και τους επαγγελματίες, έσοδα για τα δημόσια ταμεία, δύναμη για την τοπική οικονομία και χαμόγελο για την κοινωνία.
Θυμόμαστε όλοι πόσο στήριξε ο Τουρισμός τη χώρα μέσα στη δίνη της δημοσιονομικής κρίσης, αλλά δεν χρειάζεται να πάμε στο παρελθόν. Ούτε χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να αντιληφθεί πώς η αύξηση στα έσοδα από τον τουρισμό και η άνοδος των διεθνών αφίξεων, αντισταθμίζουν σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις από το αρνητικό ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών και γεμίζουν τα ταμεία σε μία χρεωμένη χώρα.
Με δυο λόγια, όλοι μπορούμε να καταλάβουμε πώς θα ήταν η ελληνική οικονομία χωρίς τον τουρισμό, πώς θα ήταν η Ελλάδα χωρίς τα νησιά της.
Ευτυχώς και παρά τις δυσμενή διεθνή συγκυρία της ακρίβειας και του πληθωρισμού, η ανοδική τάση φαίνεται να συνεχίζει και το 2025, που εμφανίζει υψηλότερες προκρατήσεις σε σύγκριση με την αντίστοιχη εποχή πέρυσι.
Εκτός απροόπτου πάντα, με βάση τα μηνύματα που έχουμε για το 2025 και το δυναμικό του ξεκίνημα, ένα νέο ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό δείχνει να παίρνει τη θέση του.
– Παρατηρούμε ωστόσο πως οι τουρίστες έχουν πλέον μικρότερη δαπάνη ανά ταξίδι, ενώ και η εστίαση δέχεται πιέσεις. Που οφείλεται αυτό κατά τη γνώμη σας;
Αυτή είναι μια εύλογη ερώτηση που, αν κοιτάξει κανείς γύρω του θα την απαντήσει μόνος του ακόμα και αν στερείται ειδικών γνώσεων. Δίπλα του στην ίδια πόλη, στην ίδια χώρα αλλά και σε κάθε χώρα εκτός και εντός Ευρώπης, από όπου αντλούμε εμείς τους επισκέπτες μας σε συντριπτικό ποσοστό.
Σε ένα περιβάλλον ακρίβειας, πληθωρισμού και αβεβαιότητας, σε ένα περιβάλλον συρρίκνωσης της αγοραστικής δύναμης κάθε νοικοκυριό κάνει προσαρμογές, κόβει κάποιες δαπάνες, μειώνει κάποιες άλλες, ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει. Όταν το καλάθι του νοικοκυριού μικραίνει, μικραίνει και η βαλίτσα των διακοπών.
Οι λιγότερες μέρες ή η χαμηλότερη δαπάνη είναι αμελητέα επίπτωση μπροστά στη σοβαρότητα του προβλήματος της ακρίβειας. Θέλω να πω ότι και οποιαδήποτε μείωση σε αφίξεις και έσοδα, θα ήταν απολύτως εύλογη, δικαιολογημένη και αναμενόμενη, βάσει συνθηκών.
Κι όμως, παρά τα παραπάνω, η Ελλάδα και το Νότιο Αιγαίο παραμένουν πρώτα στην καρδιά των ταξιδιωτών και παρουσίασαν το 2024 αύξηση των αφίξεων και αύξηση των εσόδων, που στο τέλος της ημέρας είναι και το ζητούμενο. Ειδικά το Νότιο Αιγαίο, σύμφωνα με τα στοιχεία που πρόσφατα δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος, παρουσίασε το 2024 αύξηση 5% στον δείκτη της δαπάνης ανά διανυκτέρευση, σε σχέση με το 2023, και αυτή η επίδοση του Νοτίου Αιγαίου είναι αυξημένη κατά 24% σε σχέση με την αντίστοιχη μέση δαπάνη στο σύνολο της χώρας.
– Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας η διατήρηση των προορισμών ψηλά στις προτιμήσεις των ξένων επισκεπτών;
Αν στον τουρισμό, η επιτυχία κρίνεται από τα έσοδα, στον κλάδο της Φιλοξενίας-γιατί αυτό υπηρετεί το νότιο Αιγαίο-η επιτυχία κρίνεται πρωτίστως από το χαμόγελο των επισκεπτών μας, από τον βαθμό ικανοποίησής τους. Αυτό είναι το στοιχείο που θα εξασφαλίσει τη συνέχεια και στα έσοδα, κρατώντας τους προορισμούς μας ψηλά στην προτίμησή τους.
– Ένα χρόνιο “αγκάθι” για τον ελληνικό τουρισμό ήταν η συγκέντρωση του μεγαλύτερου ποσοστού των αφίξεων κατά το τρίτο τρίμηνο. Πιστεύετε πως η χώρα μας έχει υπερτουρισμό και πως θα μπορούσαμε να έχουμε περισσότερους, αλλά και ποιοτικότερους τουρίστες, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους;
Θυμάστε το σύνθημα “live your myth in Greece”; Ο “υπερτουρισμός” είναι ένας, σχετικά νέος, αβάσιμος μύθος που υφαίνεται τελευταία στην Ελλάδα, μία κατεξοχήν τουριστική χώρα.
Όχι όμως, η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα υπερτουρισμού. Αντιμετωπίζει, ναι, ζητήματα μεγάλης σημειακής συγκέντρωσης επισκεπτών σε συγκεκριμένους, λίγους προορισμούς, σε συγκεκριμένες λίγες ημέρες του χρόνου.
Αλλά ζήτημα υπερτουρισμού, όπως τουλάχιστον αυτό ορίζεται σε κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις ή προορισμούς, ως ένα συστημικό πρόβλημα, που επηρεάζει καθοριστικά την ζωή εκεί επί 365 ημέρες τον χρόνο, η Ελλάδα δεν έχει. Και όλοι πρέπει να δουλεύουμε για να μην αποκτήσει.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα οι ντόπιοι καλοδέχονται τον τουρισμό, αφού από αυτόν ζουν και σταθερά βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι η μόνη περιφέρεια με αύξηση πληθυσμού στην τελευταία εθνική απογραφή και εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια, όπως και τον υψηλότερο ρυθμό μείωσης ανεργίας είναι το τουριστικό Νότιο Αιγαίο. Γιατί ο τουρισμός φέρνει ευημερία και η ευημερία συνδέεται άμεσα με το δημογραφικό στον δυτικό κόσμο.
Στην πολιτική, είναι κρίσιμο να βαδίζει κανείς με βάση τη λογική και όχι τη μυθοπλασία. Η Ελλάδα είναι ευλογημένος τόπος και ο τουρισμός, βάσει λογικής, είναι ευλογία. Γι’ αυτό πρέπει να πάψουμε να τον στοχοποιούμε για όλα τα δεινά και να τον αναγνωρίσουμε γι’ αυτό που είναι στ’ αλήθεια: δύναμη καλού. Για εμένα και τους συνεργάτες μου, αλλά και την συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων των νησιών μας, ο κλάδος της Φιλοξενίας δεν είναι δυνητική απειλή αλλά ευκαιρία βιώσιμης ανάπτυξης.
– Οι βιώσιμες πρακτικές θα ήταν ένας τρόπος για να προσελκύσουμε τουρίστες όλο το χρόνο;
Έρευνες που καταγράφουν τάσεις αναδεικνύουν ως επικρατέστερη την αναζήτηση εκ μέρους ταξιδιωτών προορισμών, διαμονής και οργάνωσης διακοπών με βάση κριτήρια βιωσιμότητας και καλών πρακτικών σε σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα η κοινωνία, η οικονομία και ο κόσμος αλλάζουν.
Στο Νότιο Αιγαίο δεν είμαστε άβουλοι θεατές. Δεν ακολουθούμε τις εξελίξεις – τις δημιουργούμε. Ήδη υλοποιούμε το μεγαλύτερο σχέδιο βιώσιμου τουρισμού στην Ελλάδα, με έργα, προγράμματα και δράσεις που αλλάζουν την καθημερινότητα στα νησιά μας.
Από την ενεργειακή αυτονομία μικρών νησιών-η Χάλκη είναι το πρώτο νησί ενταγμένο στο πρόγραμμα “Gr-eco Islands”-μέχρι την προώθηση της κυκλικής οικονομίας με το διεθνώς αναγνωρισμένο και πολυβραβευμένο πρόγραμμα “Just go Zero”, που μετέτρεψε την Τήλο στο πρώτο στον κόσμο νησί μηδενικών αποβλήτων, τις έξυπνες μεταφορές στην Αστυπάλαια με το πρωτοποριακό πρόγραμμα “e-Mobility on Demand”, αλλά και ένα φιλόδοξο πρόγραμμα, το ‘’The Rhodes Co-Lab’’, που στοχεύει στον ολικό μετασχηματισμό της Ρόδου στον πρώτο βιώσιμο τουριστικό προορισμό στον κόσμο, στο Νότιο Αιγαίο η βιωσιμότητα είναι πράξη. Πράξη που αποτυπώθηκε και διοικητικά, για πρώτη φορά σε δημόσιο οργανισμό, με την θέσπιση στον νέο οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ξεχωριστής Διεύθυνσης Παρακολούθησης Φέρουσας Ικανότητας καθώς και Γραφεία Κλιματικής Ουδετερότητας.
Επαναλαμβάνω, για μένα ο Τουρισμός δεν είναι δυνητική απειλή αλλά ευκαιρία βιώσιμης ανάπτυξης.
– Ποια είναι η εικόνα για τον τουρισμό στη Σαντορίνη μετά τη σεισμική δραστηριότητα; Πιστεύετε ότι θα υπάρξουν απώλειες και σε τι βαθμό;
Η Σαντορίνη παραμένει ένας ώριμος τουριστικός προορισμός, ένα πανίσχυρο brand και όνειρο για εκατομμύρια πολίτες από όλο τον κόσμο.
Ένα ειδικό πλάνο προβολής, έκτακτης και επιπλέον της προγραμματισμένης, σχεδιάστηκε ειδικά για το νησί, βασισμένο σε ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στο ψηφιακό τουριστικό οικοσύστημα, που θέτει την Σαντορίνη στο επίκεντρο της παγκόσμιας τουριστικής προσοχής με στρατηγική ακρίβεια και μεθοδολογική υπεροχή. Ένα πλάνο προϊόν συνεργασίας με το Υπουργείο Τουρισμού, τον ΕΟΤ, τον Δήμο Θήρας και τους φορείς του νησιού.
Συνεργασία που εμπεδώθηκε προηγουμένως στο πεδίο της πολιτικής προστασίας, πρόληψης και ετοιμότητας. Όλο αυτό το διάστημα, η Σαντορίνη εξελίχθηκε σε πεδίο άσκησης συνετής διοίκησης, σεβασμού στην επιστήμη, συνεργασίας και ένωσης δυνάμεων.
Αυτό είναι, μέσα από την κρίση του γεωλογικού φαινομένου, το κυρίαρχο μήνυμα της Σαντορίνης: μια συνεκτική κοινωνία και πολιτεία είναι εκεί που πρέπει, κάνοντας αυτό που χρειάζεται.
Και με αυτό το μήνυμα, η Σαντορίνη μπορεί να συνεχίσει και αυτή τη χρονιά το θαύμα της.
– Ποιες είναι οι βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στο ζήτημα των υποδομών;
Οι βελτιώσεις στις υποδομές είναι μια αέναη διαδικασία όπως η ίδια η ζωή. Αλλάζοντας, μεγαλώνοντας ή ενισχύοντας υποδομές αλλάζει και η φέρουσα ικανότητα ενός προορισμού. Στο Νότιο Αιγαίο έχουμε δώσει έμφαση στις υποδομές, υλοποιώντας το μεγαλύτερο πλάνο έργων στην ιστορία των νησιών μας. Έργα ύδρευσης, έργα λιμενικών υποδομών, οδικά έργα, έργα αποχέτευσης, έργα σχολικής στέγης, έργα στον χώρο των υποδομών Δημόσιας Υγείας, έργα αθλητικών εγκαταστάσεων, έργα Πολιτισμού. Το μεγαλύτερο στην ιστορία των νησιών μας πλάνο τεχνικών έργων είναι η δική μας απάντηση στο αίτημα, ταυτόχρονα και ανάγκη, για εκσυγχρονισμό των υποδομών.
Στο πλαίσιο αυτό αξιοποιούμε το σύνολο των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης, είτε αυτές αφορούν εθνικούς είτε ευρωπαϊκούς πόρους. Επίσης, μέσω του νέου Ταμείου Απανθρακοποίησης, έρχονται επενδύσεις 5 δις στην νησιωτική Ελλάδα για έργα όπως, ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, ανάπτυξη σταθμών ΑΠΕ και εγκατάσταση μονάδων αποθήκευσης, υβριδικοί σταθμοί ΑΠΕ, υπεράκτια Αιολικά Πάρκα, ταμιευτήρες για διαχείριση υδάτων και παραγωγή/αποθήκευσης ενέργειας, υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και κυρίως ηλεκτρικής τροφοδοσίας των μεγάλων πλοίων που προσεγγίζουν τα λιμάνια των νησιών.
Ξέρετε, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η Περιφέρεια των 119 λιμανιών. Αυτή την στιγμή ένας μεγάλος αριθμός λιμανιών εκσυγχρονίζεται και ανακατασκευάζεται με την τεχνική και διοικητική συνδρομή της Περιφέρειας σε πολλά νησιά μας. Αλλά, και αυτό έχει τη δική του ιδιαίτερη σημασία, έχουμε παραδώσει το έργο της προβλήτας στη Ρω, χάρη στο οποίο πλοίο προσέγγισε τη νήσο Ρω για πρώτη φορά στην Ιστορία το καλοκαίρι του 2024. Προβλήτα κατασκευάσαμε και εκεί που αρχίζει η Ελλάδα από την ανατολή, στη νήσο Στρογγύλη Μεγίστης, όπου σύντομα ολοκληρώνεται και οδικό δίκτυο, το οποίο αποκτά επίσης για πρώτη φορά στην ιστορία της. Πρόκειται για έργα μπορεί να μην είναι μεγάλα κατασκευαστικά, είναι όμως μεγάλα στα συναισθήματα που προκαλούν.
– Πόσο εύκολη είναι η θωράκιση των νησιών με τις υποδομές που έχουν ανάγκη;
Θίξατε μεγάλο θέμα. Τα έργα στα νησιά έχουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας από τα αντίστοιχα στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τα έργα στα νησιά έχουν μεγαλύτερο κόστος, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού, ελλείψεις υλικών, ελλείψεις ειδικού εξοπλισμού. Όμως, αντιμετωπίζουν και κάτι ακόμα: μεγάλη αντίσταση. Όσο μεγάλο είναι το αίτημα για υποδομές, τόσο μεγάλη είναι και η μάχη που δίνουμε για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αυτών. Τα περισσότερα έργα περνούν μέσα από μεγάλες δικαστικές μάχες στο στάδιο της αδειοδότησης τους. Τις περισσότερες τις κερδίζουμε, αλλά αφού έχουν περάσει πολλά χρόνια που έχουν ουσιαστικά καταστήσει ανεπίκαιρες τις σχετικές μελέτες και έχουν εκτοξεύσει και τον προϋπολογισμό τους. Δυστυχώς, έχει αναπτυχθεί και μια κουλτούρα αντίδρασης στις υποδομές που εξελίσσεται σε αντικοινωνική συμπεριφορά, γιατί η κοινωνία πληρώνει την καθυστέρηση αυτή.
– Η στεγαστική κρίση φαντάζει σήμερα ως μια μεγάλη, ειδική, πρόκληση στα νησιά. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό;
Η στεγαστική κρίση, ορθώς εμφανίζεται ως πρόκληση της εποχής. Είναι μια πρόκληση που ήρθε κυρίως ως απόρροια της επιτυχίας των νησιών μας.
Όμως, θα μου επιτρέψετε να σας μεταφέρω μια πρόσφατη εμπειρία που είχα. Συγκεκριμένα, έχω την εξαιρετική τιμή να ηγούμαι της εθνικής αποστολής στην Επιτροπή των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πρώτη μας ολομέλεια, στην διάρκεια της νέας θητείας των ευρωπαϊκών οργάνων, και ενώ σκεφτόμασταν συμμαχίες που θα μας βοηθούσαν να συζητήσουμε το θέμα της έλλειψης στέγης, διαπιστώσαμε ότι είναι πρόκληση για ολόκληρη την Ευρώπη, της ηπειρωτικής Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης. Το σύνολο των εθνικών αποστολών όλων των κρατών-μελών, υπερθεμάτισε στην ανάγκη κτισίματος ευρωπαϊκών πολιτικών που να εστιάζουν στο ζήτημα αυτό.
Στη χώρα μας, έχουμε την ευκαιρία και παράλληλα τη δυνατότητα να κάνουμε τις απαραίτητες παρεμβάσεις που έχουμε ανάγκη μέσα από τα Ειδικά και Τοπικά Χωροταξικά Σχέδια που τώρα, και για πρώτη φορά στην Ιστορία της χώρας, εκπονούνται. Χρειάζεται τόλμη στην χάραξη των πολιτικών. Τόλμη και ρεαλισμός.
– Από τον Δεκέμβριο της περασμένης χρονιάς, είστε πλέον και Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας. Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος και σκοπός από αυτή τη θέση;
Σε έναν κόσμο που αλλάζει με καταιγιστική ταχύτητα, οι 13 Περιφέρειες της χώρας καλούμαστε να διαδραματίσουμε τον δικό μας δημιουργικό ρόλο, ως επιταχυντές βιώσιμης ανάπτυξης και καταλύτες αναβάθμισης της ποιότητας ζωής στην καθημερινότητα όλων των πολιτών.
Η δουλειά τόσο στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου όσο και από τη θέση του Προέδρου Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας είναι η ίδια. Να αποδείξουμε στην πράξη όλοι οι Περιφερειάρχες της χώρας πως η Περιφερειακή Διακυβέρνηση είναι στην “πρώτη γραμμή” της προσπάθειας, για να ζουν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες σε μια καλύτερη Ελλάδα.
Capital.gr
